มาตุคามสังยุต

อรรถกถาเปยยาลวรรคที่ 1

อรรถกถาอมนาปสูตรที่ 1

พึงทราบวินิจฉัยในอมนาปสูตรที่ 1 แห่งมาตุคามสังยุต ดังต่อไปนี้
บทว่า องฺเคหิ คือด้วยองค์แห่งโทษ บทว่า น จ รูปวา ความว่า
มีรูปไม่สมประกอบ พิการ รูปร่างน่าเกลียด. บทว่า น จ โภควา ความว่า
ไม่ถึงพร้อมด้วยโภคะ คือทรัพย์ไม่มี. บทว่า น จ สีลวา ความว่า
ผู้มีศีลวิบัติ คือทุศีล. บทว่า อลโส จ ความว่า ย่อมไม่สามารถทำการงาน
ทั้งหลายมีการตัดฟืนและการหุงเป็นต้น คนเกียจคร้าน ความเป็นผู้
เกียจคร้าน ย่อมนั่งหลับในที่นั่งบ้าง ย่อมยืนหลับในที่ยืนบ้าง บทว่า
ปชญฺจสฺส น ลภติ ความว่า ย่อมไม่ได้บุตรที่จะให้ดำรงวงศ์ตระกูลได้
เพื่อบุรุษนั้น ย่ามชื่อว่า หญิงหมัน. สุกกปักข์ พึงทราบโดยปริยายอัน
ตรงกันข้ามกับที่กล่าวแล้ว. สูตรที่ 2 พึงให้เนื้อความกลับกัน โดยนัยอัน
กล่าวแล้วในสูตรที่ 1.
จบ อรรถกถาอมนาปสูตรที่ 1

2. มนาปสูตร¹

ว่าด้วยบุรุษผู้ประกอบด้วยองค์ 5

เป็นที่ถูกใจและไม่ถูกใจของมาตุคาม

[460] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุรุษผู้ประกอบด้วยองค์ 5 ย่อมไม่
เป็นที่ชอบใจของมาตุคามโดยส่วนเดียว องค์ 5 เป็นไฉน. คือ รูปไม่
สวย 1 ไม่มีโภคสมบัติ 1 ไม่มีมารยาท 1 เกียจคร้าน 1 ไม่ได้บุตร
เพื่อเขา 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุรุษผู้ประกอบด้วยองค์ 5 เหล่านี้แล
ย่อมไม่เป็นที่ชอบใจของมาตุคามโดยส่วนเดียว.
[461] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุรุษผู้ประกอบด้วยองค์ 5 ย่อมเป็น
ที่ชอบใจของมาตุคามโดยส่วนเดียว องค์ 5 เป็นไฉน. คือ มีรูปสวย 1
มีโภคสมบัติ 1 มีมารยาท 1 ขยันไม่เกียจคร้าน 1 ได้บุตรเพื่อเขา 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุรุษผู้ประกอบด้วยองค์ 5 เหล่านี้แล ย่อมเป็นที่ชอบ
ใจของมาตุคามโดยส่วนเดียว.
จบ มนาปสูตรที่ 2

3. อาเวณิกสูตร

ว่าด้วยความทุกข์เฉพาะของมาตุคาม 5 ประการ

[462] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความทุกข์แผนกหนึ่งของมาตุคามที่
ตนจะต้องเสวย เว้นจากบุรุษ 5 อย่างนี้ ความทุกข์ 5 อย่างเป็นไฉน.
คือ มาตุคามในโลกนี้ เมื่อยังกำลังสาวไปสู่สกุลผัวเว้นจากญาติ อันนี้เป็น
ความทุกข์แผนกหนึ่งของมาตุคามข้อต้นที่ตนจะต้องเสวย เว้นจากบุรุษ.
1. สูตรที่ 2 ไม่มีอรรถกถาแก้